"Ik wil vooral dat mensen er zelf over nadenken"
Interview met Elena Peeters over ‘Johnyboy’
In 2017 reed Elena Peeters drie weken lang door Texas, enerzijds om met twee terdoodveroordeelden en een levenslang gestrafte gevangene te spreken waarmee ze al anderhalf jaar had gecorrespondeerd, anderzijds om te verblijven bij gewone Amerikanen en te begrijpen hoe zij naar de doodstraf kijken. Hieruit groeide zeven jaar geleden de voorstelling ‘Johnyboy’, die dit jaar op MoMeNT hernomen wordt.
Elena Peeters: “Ik krijg nog regelmatig de vraag om ‘Johnyboy’ te spelen en zeg altijd ‘ja’, omdat het een verhaal is dat nog even relevant is als zeven jaar geleden en een verhaal waar ik blijf achterstaan. Begin dit jaar speelde ik de voorstelling ook in een aantal huiskamers. In functie daarvan heb ik ‘Johnyboy’ omgevormd tot een huiskamervoorstelling. Het is die versie die ik speel op MoMeNT. Inhoudelijk is de voorstelling hetzelfde gebleven, maar in tegenstelling tot de oorspronkelijke versie gebruik ik geen decor, lichtontwerp of projecties. Het is een heel uitgeklede, intieme versie. Wat overblijft is het verhaal, de vertelling. Dat is ook wat ik het liefste doe: verhalen vertellen.”
In de voorstelling ‘Johnyboy’ vertelt Elena niet alleen verhalen. Ze stelt ook luidop vragen.
Elena Peeters: “Mijn uitgangspunt van de voorstelling is: wie heeft het recht om te beslissen over iemand anders leven? Het is een vraag die ik stel maar niet beantwoord. Ik wil vooral dat mensen er zelf over nadenken. Toen ik in Texas verbleef, merkte ik dat veel Amerikanen dat niet doen. Voor hen is het heel logisch en vanzelfsprekend dat mensen in de gevangenis belanden en geen recht op leven meer hebben wanneer ze bepaalde daden hebben gepleegd, omdat er heel hard het idee heerst dat iedereen volledig verantwoordelijk is voor de eigen daden. Ze begrepen daarom niet waarom ik nog aandacht en tijd wou geven aan mensen die ter dood veroordeeld zijn. Dat was heel heftig. Ik was mentaal goed voorbereid op de gesprekken die ik in de gevangenis zou hebben, maar totaal niet op de gesprekken met de gewone Amerikaan.”
Vandaag zijn dergelijke gesprekken er niet gemakkelijker op geworden. Elena merkt een verandering in ons spreken.
Elena Peeters: “In de maatschappij merk ik dat mensen scherper en minder genuanceerd zijn geworden in hun bewoordingen. Ik merkte dat al destijds in Amerika. Trump was toen net voor de eerste keer verkozen. Het was een soort vrijgeleide voor mensen om grootse uitspraken te doen. Ik voel dat hier nu ook. De voorstelling wordt regelmatig gevraagd voor leerlingen uit het zesde leerjaar secundair onderwijs. Eerst doe ik met hen voorgesprekken over beslissingsrecht over iemand anders leven, niet alleen in de context van gevangenen maar bijvoorbeeld ook in de context van vrienden die zich van het leven willen beroven. In die gesprekken voel ik dat er ook minder genuanceerd wordt gesproken. Na de voorstelling is dat vaak wel anders, geven mensen aan dat ik hen aan het denken heb gezet. En dus blijf ik ‘Johnyboy’ spelen.”
Interview: Niels Dewil
